امام محمد بن علي (عليهما السلام) (جواد الائمه) نهمين امام از خاندان اهل بيت (عليهما السلام) است. القابي كه براي آن امام برشمرده اند و هر يك گوياي بعدي از شخصيت آسماني حضرت است، عبارت اند از: «مختار، مرتضي، متوكل، متقي، زكي، تقي، منتجب، مرتضي، قانع، جواد، عالمٌ رباني، منتجب المرتضي و....» [1] .
ابن صباغ مالكي از القاب «جواد، قانع، مرتضي» ياد مي كند و مي گويد: مشهورترين لقب امام، «جواد» است. [2] شيخ صدوق نيز مي نويسد: به محمد بن علي الثاني، تقي گفته شد؛ چون از خدا تقوا پيشه كرد و زماني كه مأمون شبانه با حالتي مست وارد شد و او را با شمشير زد و گمان كرد حضرت را كشته است، خداوند او را نگه داشت. [3] .
كنيه هاي حضرت نيز عبارت اند از: ابو جعفر ثاني (كنيه جدش امام باقر (عليه السلام)) و ابو علي. [4] .
به نوشته ابن صباغ مالكي، چهره اي سفيد و اندامي متوسط داشت [5] و نقش انگشترش به نقل طبري «العزة لله» مانند انگشتر پيامبر (صلي الله عليه و آله) بود. [6] .
مادر حضرت، سبيكه نوبيه بود. [7] به نقل شيخ مفيد فرزندان حضرت «علي الهادي (عليه السلام)، موسي، فاطمه، امامه» بودند [8] و طبرسي از دختران به «حكيمه، خديجه، ام كلثوم» اشاره مي كند و مي گويد: برخي تنها از فاطمه و امامه ياد كرده اند. [9] .
شيخ طوسي روز دهم رجب را تولد وي مي داند [10] و به نقل طبرسي آن امام در عصر معتصم به شهادت رسيد. [11] در اين هنگام، 25 سال و 2 ماه و 18 روز از دوران حيات امام مي گذشت. [12] .
مرحوم كليني مي نويسد:
«محمد بن علي (عليهما السلام) در حالي كه 25 سال و سه ماه و دوازده روز از عمرش مي گذشت، در روز سه شنبه، 6 روز قبل از ذي حجه سال 220 ه. ق شهيد شد و بعد از پدر ده سال (منهاي بيست روز) زندگي كرد.» [13] .
ايشان با محمد امين بن هارون تا سال 198 ه. ق (قبل از امامت) معاصر بود. از آن پس با مأمون بن هارون (از 198 تا 218 قبل از امامت و 218 تا 203 در زمان امامت) هم عصر بود و سرانجام با معتصم عباسي از 17 رجب يا شعبان 218 ه. ق تا لحظه شهادت، ذي قعده 220 ه. ق معاصر بود.
اينك كه در آستانه شهادت جانگداز آن امام بزرگ و غريب قرار گرفته ايم، به بازخواني گوشه هايي از مظلوميتش در طول دوره امامت تا لحظه شهادت مي پردازيم: [14] .
[1] ر.ك: دلائل الامامة طبري، ص 396؛ الارشاد، ص327؛ اعلام الوري، ج2، ص91؛ كشف الغمه، ج2،ص 343؛ بحار الانوار، ج50، ص16.
[2] فصول المهمة، ص254؛ بحار الانوار، ج50، ص15.
[3] معاني الاخبار، ص65؛ بحار الانوار، ج50، ص16.
[4] بحارالانوار، ج50، ص13؛ دلائل الامامة، ص396.
[5] فصول المهمه، ص254؛ بحار الانوار، ج50، ص15.
[6] دلائل الامامة، ص397.
[7] برخي هم خيزران يا بانويي از اهل بيت ماريه همسر پيامبر صلي الله عليه و آله، ريحانه و كنيه اش ام الحسن، سكينه، دره و اهل مريسيه دانسته اند؛ كافي، ج1، ص492؛ ارشاد مفيد، ص297؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص379.
[8] ارشاد مفيد، ص327.
[9] بحار الانوار، ج50، ص13.
[10] مصباح المتهجد، ص805؛ بحار الانوار، ج50، ص7.
[11] ارشاد، ص319؛ درباره اقوال ديگر، ر.ك: دلائل الامامه، ص394؛ بحار الانوار، ج50، ص7.
[12] كافي، ج1، ص492؛ درباره اقوال ديگر، ر.ك: همان ج1، ص497.
[13] كافي، ج1، ص497.
[14] درباره امام جواد (عليه السلام) به مقالاتي كه پيرامون اين شخصيت آسماني در ماهنامه مبلغان نگاشته شده رجوع كنيد، اين مقالات عبارت اند از: «نگاهي به سيره تبليغي امام جواد (عليه السلام)» ش 2، محمد حاج اسماعيلي؛ «امامت جواد الائمه (عليه السلام) با نگرشي بر مسئله امامت و بلوغ جسمي» ش9، محمد عابدي؛ «مناظره اي از امام جواد (عليه السلام)» ش33، سيدجواد حسيني؛ «ماجراي شهادت امام محمدتقي (عليه السلام)» ش37، سيد مجتبي اهري؛ «امام جواد (عليه السلام) پاسدار حريم وحي» ش45، عبدالكريم پاك نيا.

چهارشنبه 91/3/10

منبع : زائرین