روز ۲۶ مرداد ۱۳۶۹ ایران اسلامى شاهد بازگشت آزادگان سرافرازى بود که پس از تحمل سالهاى اسارت خود در اردوگاههاى عراق، پاى به میهن اسلامى گذاشتند و به آغوش خانواده‏هاى خود بازگشتند.

روز ۲۶ مرداد ۱۳۶۹ ایران اسلامى شاهد بازگشت آزادگان سرافرازى بود که پس از تحمل سالهاى اسارت خود در اردوگاههاى عراق، پاى به میهن اسلامى گذاشتند و به آغوش خانواده‏هاى خود بازگشتند. این رویداد بزرگ، دو هفته پس از اشغال نظامى کویت توسط ارتش صدام و ۲ روز پس از آن صورت گرفت که صدام در نامه‏اى به آقاى هاشمى رفسنجانى، رئیس جمهور وقت ایران، بار دیگر عهدنامه ۱۹۷۵ الجزیره را پذیرفت و به شرائط ایران براى پایان جنگ تسلیم شد و از جمله قول عقب‏نشینى از مرزهاى ایران و آزادسازى اسیران ایرانى را داد.

اسراى سرافراز ایرانى از چند نقطه مرزى با تشریفات وارد کشور شدند و نخستین واکنش آنان، بوسه بر خاک ایران و ریختن اشک شوق بود. زیارت مرقد مطهر حضرت امام خمینى(ره) و هم‏چنین بیعت با جانشین خلف وى حضرت آیت‏الله خامنه‏اى، از نخستین برنامه‏ها و اقدامات مشترک آزادگان سرافراز ایرانى بود. مقام معظم رهبرى درباره آزادگان چنین فرموده‏اند: «یکى از چیزهایى که شما را، دلهایتان را زنده نگه مى‏داشت، پر امید نگه مى‏داشت، یاد آن چهره و روحیه پرصلابت امام عزیزمان بود. آن‏بزرگوار هم خیلى به یاد اسرا بودند. حال پدرى را که فرزندانش به این شکل از او دور شده باشند، راحت مى‏شود فهمید…. مسأله اسارت طولانى فرزندان این ملت به‏نوبه خود امتحان دیگرى بود که ملت ما با موفقیت آن‏را به انجام رسانده و اسراى ما همانند ملت ایران، از خود آزادمردى نشان دادند و سرانجام با موفقیت و سرافرازى به وطن بازگشتند…. شما در دوران اسارت، شرایط سختى را گذراندید، اما در عین حال با حفظ دین و اعتقادات و دلبستگى خود به اسلام، امام و انقلاب، موجب افتخار و آبرومندى ملت خود در برابردشمن شدید.»

فرزندان میهن به عشق دیدار پیر جماران، روزهاى سخت هجران را به امید وصال سپرى مى‏کردند و هردم به این امید، روزها را لحظه‏شمارى مى‏کردند. آنان در گوشه زندان‏هاى تاریک و وحشتناک دشمن، با پدر پیر خود درددل مى‏کردند و آن پیر فرزانه با عشق پدرى به آنان پاسخ مى‏داد: «فرزند بسیار عزیزم! از نامه دل‏سوزانه شما بسیار متأثر گردیدم. من ناراحتى شما عزیزان در بند را احساس مى‏کنم، شما هم ناراحتى پدرتان را که فرزندان عزیزش دور از وطن هستند، احساس کنید. عزیزان من! سیّد و مولاى همه ما حضرت موسى‏بن جعفر بیش از همه شماها و ماها در رنج و گوشه زندان به‏سر بردند. براى اسلام عزیزش صبر کنید. خداوند فرج را ان‏شاءاللّه نزدیک مى‏نماید و پدر پیر شما را با دیدن شما شاد مى‏فرماید. به همه عزیزان در بند اسلام سلام مرا برسانید. من از دعاى خیر فراموشتان نمى‏کنم. خداحافظ شما باشد.»
آزادگان، گنجینه‏هاى ارزشمندى هستند که در درون آن، فرهنگ انسان‏ساز دوران اسارت نهفته است. ثبت وقایع اسارت، پلى است براى انتقال فرهنگ اسارت از درون اردوگاه‏ها به شهرهاى میهن اسلامى‏مان، ایران.
بر حاملان این فرهنگ است که ضمن حفظ آن، چاره‏اى نیز براى ترویج آن بیندیشند. در زمینه بیان این فرهنگ، از سه ابزار خط، تصویر و انتقال به‏صورت سینه به سینه مى‏توان بهره گرفت، امّا مهم این است که بیان فرهنگ اسارت، امرى حیاتى و کارى بس سترگ براى جامعه جوان ماست. بنابراین، نظام اسلامى باید از همه امکانات موجود در این حرکت ارزشى فرهنگى بهره‏بردارى کند، تا اثر مجاهدت و مقاومت وصف‏ناپذیر این رسولان انقلاب، به‏صورت فرهنگ مصوّر و مکتوب و به‏مثابه کلید راه هدایت براى نسل آینده و همه بیداردلان و آزادگان جهان محفوظ بماند.
تندیس‏هاى استقامت‏
روز ۲۶ مرداد سال ۱۳۶۹، میهن اسلامى شاهد حضور آزادگان سرافرازى بود که پس از سال‏ها اسارت در زندان‏ها و اسارتگاههاى مخوف رژیم بعث عراق، قدم به خاک پاک میهن اسلامى خود گذاشتند. آزادگان، با ایمان راسخ خود در برابر همه فشارهاى جسمى و روحى دشمنان ایستادند و روابط اجتماعى جامعه کوچک اردوگاهى خود را بر پایه اخلاق حسنه بنا نهادند و از شکنجه‏هاى مزدوران بعث هراسى به خود راه ندادند. آزادگان، صبورتر از سنگ صبور و راضى‏ترین کسان به قضاى الهى بودند. اینان سینه‏هایى فراخ‏تر از اقیانوس داشتند که از همه‏جا و همه‏کس بریده و به خدا پیوسته بودند، آزاده نامیده شدند چون از قید نفس و نفسیات رهایى یافته بودند.
و امروز یادآور بازگشت غرورآفرین مردان و زنان آزاده‏اى است که پس از تحمل سال‏ها شکنجه و دورى از عزیزان خویش، به وطن بازگشتند و به انتظار میلیون‏ها ایرانى پایان دادند. در این روز، شکیبایى مادران، پدران، همسران و فرزندان این آزادمردان به‏بار نشست و سال‏هاى نگرانى و شوق دیدار به پایان رسید و وعده الهى تحقق یافت: «و بشر الصابرین»

نه تنها استقامت آزادگان در اردوگاه‏هاى دژخیمانه رژیم بعث، بلکه صبر و پایدارى خانواده‏هاى این عزیزان ستودنى است. عرصه پر برکت دفاع مقدس، صحنه حضور مردان و زنان با ایمانى بود که با پیروى از تعالیم عالیه اسلام و تحت رهبرى حکیمانه حضرت امام خمینى(ره) توانستند حماسه‏اى به‏یادماندنى و جاودان از خود به یادگار بگذارند. اینان اگرچه در بازگشت از اسارت، مقتدا و امام خویش را ندیدند، اما با نایب بر حق وى میعادى همیشگى بستند و بر عهد خویش با خون شهیدان پایبند ماندند. آزادگان دلاور و سرافراز با الهام از مکتب انسان‏ساز اسلام و سیره ائمه اطهار و با درس‏گرفتن از زندگى انقلابى و حماسه‏ساز حضرت زینب(س) که اسوه صبر و پایدارى بود، توانستند دوران دشوار اسارت را پشت سر نهند و شکوه مقاومت و سرافرازى را بر صحیفه درخشان ایران اسلامى ثبت کنند. بى‏شک سال‏ها محرومیت این سروقامتان تاریخ باعث شد که آنان امروز بیش از هر فرد دیگرى در مسیر سبز موفقیت گام بردارند و الگو، اسوه و افتخار میهن خویش باشند.
درباره علاقه شدید آزادگان به امام راحل، مى‏شنویم که: یک روز افسر عراقى از اسیر مجروحى که یک بسیجى پانزده ساله بود، پرسید: تو چه اندازه پدر و مادرت را دوست دارى؟ گفت: به اندازه چشمانم. پرسید: خوب تو که بسیجى هستى، رهبرت خمینى را چه‏قدر دوست دارى؟ گفت: امام خمینى قلب من است، او را به اندازه قلبم دوست دارم. انسان بدون چشم مى‏تواند زندگى کند، اما زندگى بدون قلب، زندگى ممکن نیست.
امام راحل چه زیبا و شایسته در توصیف فرزندان خود فرموده‏اند: «اسرا در چنگال دژخیمان خود سرود آزادى و آزادگان جهان آن‏را زمزمه مى‏کنند». آرى، آنان نه تنها اسیر نبودند؛ بلکه آن‏ها دور از هرگونه وابستگى‏ها و دل‏بستگى‏ها بودند و نداى آزادمردى را به گوش همه جهانیان رساندند.

آزادگان در کلام مقام معظم رهبرى‏
مقام معظم رهبرى نیز چنین مى‏فرماید: «شما ذخیره بزرگ الهى و یک ثروت عظیم انسانى هستید که در دست دشمن غصب‏شده بودید. خداى متعال شما را به ملّت و به این کشور اسلامى برگرداند».
ایشان هم‏چنین مى‏فرمایند: «سازندگى زندان و اسارت، سازندگى مخصوصى است، آن‏را در جاى دیگر نمى‏شود پیدا کرد»، و نیز در جاى دیگرى فرموده‏اند:
شماها ده سال، هشت سال کمتر یا بیشتر سخت‏ترین دوران را گذراندید. جوانى و زندگى باطراوت دوران شباب را در راه خدا دادید، اما ضرر نکردید؛ چون با خدا معامله کردید. صبر و استقامت شما، به اسلام آبرو بخشید. خانواده‏هاى شما با صبر خود اسلام را روسفید کردند و به نظام و جمهورى اسلامى آبرو دادند. در این مدت هشت سال و ده سال و دوران تلخ اسارتِ شما در دست دشمن، ملت ایران با سربلندى از گذرگاه‏هاى بسیار سختى عبور کرد. این ملت در جاده آسفالته حرکت نکرد. گردنه‏هاى زیادى را طى کرد و با خطرها مواجه شد… ما به شما و به خانواده‏هاى شما و به مجاهدت شما افتخار مى‏کنیم.

این‏که ما به اسرایمان، آزادگان مى‏گوییم، بى‏وجه نیست. شما که برگشتید، آبرومند و سربلند برگشتید. دین و اعتقاد و دل‏بستگى‏تان به امام و اسلام و انقلاب را حفظ کردید. پیش دشمن، آبروى ملت را حفظ نمودید و ملت را سرشکسته نکردید. این‏ها خیلى ارزش دارد. امروز هم که برگشتید، بحمداللّه پیروز برگشته‏اید…. شما آزادگان و عزیزان زندانى و در بند ما و نیز ملت ایران، حجت را بر مسؤولان و ما تمام کردید…. هیچ‏کس در نظام جمهورى اسلامى، با داشتن چنین ذخیره‏هاى ارزشمندى مثل شماها و مثل بقیه آحاد ملت در مقابل دشمنان، یک لحظه احساس ضعف نخواهد کرد…. شما عزیزان مثل گذشته به خدا توکل کنید. با خدا ارتباطتان را حفظ کنید. دستاورد دوران اسارت را مثل ذخیره ارزشمندى براى خودتان نگه دارید.
شماها که آمدید، قدرت این ملت ظاهر شد. امروز، دشمن از دست‏اندازى به انقلاب مأیوس است، اما از دشمنى پشیمان نیست. ملت ما باید به‏هوش باشد. اولین وظیفه ما این است که کشورمان را از همه‏جهت قدرتمند کنیم. امروزه همه برنامه‏هاى دولت جمهورى اسلامى، در خط قدرت‏بخشیدن به ایران اسلامى است. اسلام هم پشتوانه ماست. شما به‏عنوان عناصر ورزیده، امتحان‏داده، زجرکشیده و آب‏دیده که از میدان‏هاى خطر عبور کرده‏اید، جزو درخشنده‏ترین نگین‏هاى این مجموعه مى‏توانید باشید.»
امیدواریم نظام اسلامى بتواند از این سرمایه‏هاى ذى‏قیمت و ارزشمند به بهترین وجه استفاده لازم را براى تعالى و پیشرفت ایران اسلامى ببرد.
در پایان باید یادى هم از سرور آزادگان، مرحوم حجت‏الاسلام والمسلمین ابوترابى داشته باشیم که به‏عنوان مرشد اردوگاه‏ها نقشى کلیدى در وحدت و انسجام آزادگان، روحیه‏بخشى و تحمل سختى‏ها داشتند و به ۴۰ هزار آزاده ایرانى درس حماسه و غیرت دادند.