خبر خوش امكان تشرف حدود 86 هزار نفر ايراني به حج سال 96، در آخرين روزهاي سال 1395، كام مردم متدين ايران را شادتر كرد.

اين روزها با آغاز سال نو شمسي كه طليعه فصل بهار و رويش مجدد طبيعت است، خبر خوش امكان تشرف حدود 86 هزار نفر ايراني به حج سال 96 بود كه مردم ايران اسلامي را خشنود و كام مردم متدين ايران را شادتر كرد.

اسفندماه بود كه حجت‌الاسلام والمسلمين سيدعلي قاضي عسكر، نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني و آقاي حميد محمدي سرپرست سازمان حج و زيارت در يك نشست خبري از اعلام رسمي توافق ايران و عربستان براي حضور زائران ايراني درحج تمتع خبر دادند و اينكه دراين مذاكرات خواسته‌هاي مردم، مسئولان و در راس آن مقام معظم رهبري در اولويت قرار داشته و بيشتر اين خواسته‌ها درتوافق نهايي محقق شده است.1

خبر قطعي اعزام حجاج به سزمين وحي در حالي در روزهاي پاياني سال 1395 اعلام شد كه گمانه زني هاي مختلفي از كيفيت تعامل هيئت هاي ايراني و سعودي مخابره مي‏شد و البته بيشتر اخبار از پيشرفت نسبي مذاكرات خبر مي داد.2

خبر تعطيلي اين فرضيه الهي در سال گذشته در حالي در رسانه هاي كشور مطرح شد كه مراجع معظم تقليد پيشتر بر حفظ كرامت زائران ايراني تأكيد كرده بودند و وجوب اين سفر را در صورت خطر ساقط اعلام كرده بودند و اين موجب شد تا مسئولان حج ايراني با قدرت بحث مذاكره را جلو ببرند. زيرا «حج، عبادت و رفتاري متمدنانه است و نبايد به شعارهاي سياسي و طايفه گرايانه آلوده شود.»3

اما آنچه حائز اهميت است اينكه سفر حج به عنوان طولاني ترين و عظيم ترين همايش جهان اسلام افزون بر ابعاد فقهي كه به عنوان يكي از فرايض بزرگ اسلامي بر مسلمانان واجب شده است، داراي كاركردهايي همچون اتحاد جهان اسلام، روشنگري فكري مسلمانان و تقريب مذاهب اسلامي است و بنا به گفته نماينده ولي فقيه در امور حج و زيارت، ايران هيچگاه در رفتن به حج ترديد نكرده است.4

بركات و فوايد حج براي مسلمانان بي‌شمار است و در قرآن كريم و روايات معصومين(ع) به اين مسئله تأكيد شده است. حج از احكامي است كه جنبه اجتماعي فوق العاده اي دارد؛ در موسم معنوي حج چند ميليون مسلمان از نقاط مختلف دنيا به عربستان عزيمت مي‌كنند و حاجيان با وجود فرهنگ‌ها، رنگ‌ها، زبان‌ها و مذاهب گوناگون، در حج همه شعار لبيك به خداوند را سر مي‌دهند. حج براي امت اسلامي پيام انسجام و وحدت دارد؛ امروز بيشتر مشكلات جهان اسلام به دليل كم رنگ شدن وحدت است و حج اين ظرفيت را دارد كه مسلمانان را متحدتر كند.

حجت الاسلام والمسلمين قاضي عسكر پيرامون اهميت كاركردهاي اجتماعي مساله حج مي‌گويد: در اين چند سالي كه توفيق حضور در سازمان حج و زيارت را داشته‌ام، چه قبل از موسم حج و چه بعد از آن، هر زمان كه در محضر رهبر انقلاب حاضر شده‌ام، مطلب يا مطالب جديدي را مطرح فرموده‌اند. از نظر ايشان، توجه به حج با در نظر گرفتن اين مطالب، تحولات وسيعي را در جهان اسلام ايجاد خواهد كرد. بنده فقط به نمونه‌اي از اين مطالب اشاره مي‌كنم. در گذشته، چيزي به‌عنوان «ديپلماسي حج» وجود نداشت؛ اما مقام معظم رهبري، حج را به‌عنوان پديده‌اي در ابعاد بين‌المللي معنا ‌كردند. مي‌فرمايند حج را بايد راهي براي ارتباط با شخصيت‌هاي جهان اسلام قرار بدهيم. از اينجاست كه ديپلماسي حج شكل مي‌گيرد. فقط در همين يكي دو سال گذشته، با حدود سي كشور ديدار و ارتباط داشته‌ايم و اين امر منشأ آمدوشد ايران با اين كشورها شده است.

وي ادامه مي دهد: يا اينكه نگاه حضرت امام رحمه‌الله‌عليه و رهبر انقلاب به حج اين‌گونه بوده و هست كه آنجا جاي طرح مسائل قومي و طايفه‌اي و مجادلات مذهبي نيست. در حج بايد به وحدت جهان اسلام، فراتر از مظهر هر كشور توجه شود. در واقع مسلمانان بايد در حج يد واحده‌اي براي مقابله با دشمنان خود باشند و از اين ظرفيت براي رسيدن به وحدت امت اسلامي، بهره بگيرند. همه‌ي آنچه تا اينجا مطرح شد، ايده‌هاي جديدي است كه شايد ريشه‌ي آن‌ها در قرآن و روايات موجود باشد، اما قبل از انقلاب اسلامي، هرگز از چنين واژه‌هايي استفاده نشده است. امروز واژه‌هاي مرتبط با حج ابراهيمي در فرهنگ مردم برجا مانده است. امروز اگر معناي حاجي را با معناي گذشته‌ي آن مقايسه كنيد، متوجه تفاوت فاحش معنايي آن مي‌شويد. امروز ديگر حاجي به‌دنبال بازارگردي نيست. 5

حج ظرفيتي عظيم براي وحدت مسمانان جهان است و به نظر مي‌رسد حج بايد مشكلات جهان اسلام را حل كند و اگر مي‌خواهيم وحدت امت اسلامي تقويت شود و از مشكلات رهايي پيدا كنيم، بايد به «حج كارآمد» توجه ويژه داشته باشيم.

اميد آنكه حج ابراهيمي در سال جديد با مديريت شايسته و بايسته مسئولان حج و زيارت ايران و همراه با امنيت براي تمامي حجاج برگزار شود و حج مقبول براي زائران به ارمغان بياورد.

عليرضا استاديان، دانشجوي دكتري انقلاب اسلامي