سوسن امّ ولد و از اهالي نوبه* بود، دست تقدير او را به مدينه و خانه امام هادي(عليه السلام)رساند و پس از مدتي امام حسن عسکري(عليه السلام) از او متولد شد.
وي از زنان عارف و فاضل عصر خود و به نام هاي «سليل»، «حديثه»، «حربيه» معروف و مشهور بود. امام هادي(عليه السلام) او را ستوده و درباره او مي فرمايد: «سلولٌ مسلولةٌ من الآفات و الأنجاس».
«سلول (يکي از القاب سوسن) از بدي ها و نجاسات پاک است.»
سوسن به قدري با فضيلت بود که وقتي امام حسن عسکري(عليه السلام) به شهادت رسيد به عنوان پناهگاه شيعيان به شمار مي آمد. احمد بن ابراهيم مي گويد: از حکيمه دختر امام جواد(عليه السلام) پرسيدم در اين دوران اضطراب و نگراني شيعه(دوران غيبت حضرت ولي عصر)، شيعيان به چه کسي مراجعه کنند؟ فرمود: «إلي الجدة امّ أبي محمد».
در سال 259هـ.ق. امام حسن عسکري(عليه السلام) سوسن و امام زمان را به سفر حج فرستاد و قبل از حرکت، اسم اعظم، سلاح و... را به حضرت مهدي واگذار کرد. سوسن و نوه گرامي اش، به سفر مکه مشرف و سپس به مدينه رفتند. در آنجا با خبر شد که فرزند دلبندش به شهادت رسيده است، لذا با عجله به طرف سامرا حرکت کرد. هنگامي که به سامرا رسيد، اطلاع يافت جعفر کذّاب ادعاي ارث و وصايت حضرت امام حسن را دارد و خود را وصيّ و وارث امام معرفي مي کند. سوسن نزد جعفر کذاب رفته، فرمود: وصيّ امام حسن من هستم. جعفر نپذيرفت. وي براي اثبات مدعاي خود، نزد «ابوالشّوارب» قاضي سامرا رفت و وصايت خود را به اثبات رساند.
سوسن وصيت نمود: هرگاه از دنيا رفتم مرا در کنار قبر شوهرم امام هادي و فرزندم امام حسن عسکري(عليهما السلام) دفن کنيد. هنگامي که از دنيا رفت، خواستند به وصيتش عمل کنند، جعفر کذاب به بهانه اينکه وارث برادر و مالک منزل حضرت است، از دفن کردن سوسن خودداري کرد، در اين لحظه به امر پروردگار حضرت مهدي(عليه السلام)ظاهر شد و خطاب به عموي ناخلفش فرمود: اي جعفر، اين خانه، خانه تو است يا خانه من؟! و از نظرها غايب گرديد. جعفر که به شدت تحت تأثير قرار گرفته بود، خود را کنار کشيد و به اين ترتيب سوسن در کنار شوهر و فرزند معصومش به خاک سپرده شد.

----------------
* . نوبه، نام سرزمين وسيعي در جنوب مصر؛ رسول گرامي اسلام اهالي آن ديار را ستوده و درباره آنها مي فرمايد: «من لم يکن له أخ فليتخذ اخاً من النوبة»؛ «هر کس برادري ندارد شخصي از اهالي نوبه را به برادري بگيرد.»

منبع: ره توشه عتبات عاليات؛ جمعي از نويسندگان