ماه رجب از راه می رسد و نویدبخش بندگانی است که توفیق استشمام رحمت الهی در پیچ و خم های زندگی مادی، آنان را از افتادن در پرتگاه های دنیایی حفظ کرده و با قرار گرفتن در مسیر رحمت و بخشش الهی، تمرین بندگی را دیگربار آغاز می کنند.

نسیم ماه رجب از راه می رسد و دل های بندگان خدا را نوازش می دهد و در گوش سالکان کوی دوست چنین زمزمه می کند که ای در راه ماندگان و کسانی که بازی روزگار، دل های شما را به خود مشغول ساخته؛ اینک زمانی است که پرودگار مهربان بیشتر از هر زمان دیگری به دنبال بهانه است تا محرومان را به صراط مستقیم رهنمون شده و غافلان را از خواب دنیای زودگذر بیدار کند تا شاید برای آخرت خود توشه ای فراهم کنند.

روزه های ماه رجب، فضیلت و برتری لیله الرغائب در اولین شب جمعه این ماه، مراسم معنوی و روحانی اعتکاف از سیزدهم رجب، اعمال مربوط به نیمه ماه، مبعث رسول رحمت و مهربانی(ص) و همچنین میلاد امام باقر و جواد الائمه (ع) دل های شیعیان و دوستداران ائمه معصومین(ع) را شاد کرده و از عظمت و برتری این ماه حکایت دارد.

ماه رجب را در زمان جاهلیت نیز ماه دعا دانسته و مردم آن زمان، منتظر فرا رسیدن رجب بودند تا در آن دعا کنند؛ ماهی که روزه، شب زنده داری و صلوات بر پیامبر اکرم(ص) در آن بسیار فضیلت دارد و زیارت آن حضرت و امیر مومنان (ع) نیز سفارش شده است.

خدا برای اعمال و عبادات ماه رجب به قدری آسان گرفته که حتی افرادی که قادر به روزه گرفتن در این ماه نیستند، با گفتن (صد مرتبه) تسبیح وارد شده، می توانند از فضیلت روزه آن روز بهره مند شوند.

سبحان الاله الجلیل، سبحان من لاینبغی التسبیح الا له، سبحان الاعز الاکرم، سبحان من لبس العز و هو له اهل؛ یعنی منزه است خدای بزرگ، منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز برای او شایسته نیست، منزه است خدای برتر و کریم تر، منزه است آنکه لباس عزت در بردارد و شایسته آن است.

چه شخصی حاضر است درک فضیلت شب زنده داری در اولین شب از ماه رجب را که یکی از چهار شبی است که در تمام سال با شب های دیگر تفاوت دارد، از دست بدهد؟

وقتی حضرت محمد (ص) ماه رجب را ماه خدا معرفی می کند و می فرماید شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است، دیگر چه نیازی به وصف این ماه و برشمردن اوصاف آن است.

وقتی رسول خدا (ص) می فرماید کسی که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودی خدای بزرگ و غضب الهی از او دور و دری از درهای جهنم بر روی او بسته می شود، متوجه عظمت روزهای ماه رجب می شویم.

مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب المراقبات برای اهل دل و معنا، سفارش های ظریف و عارفانه ای دارد که بر غنای استفاده از این ماه می افزاید و سالک الی الله را در مسیر خود محکم و استوار می سازد.

بسیاری از بزرگان اخلاق و عرفان با تاکید بر این که سه ماه رجب و شعبان و ماه مبارک رمضان، برکات بسیاری را نصیب انسان می کند؛ نکات نغز و جالبی را مطرح می کنند.

حضرت امام خمینی(ره) شرافت این سه ماه را فراتر از درک دانسته و فرمود: در ماه رجب، مبعث بزرگ و ولادت مولا علی بن ابی طالب -سلام الله علیه- و بعضی ائمه دیگر، و در ماه شعبان ولادت حضرت سید الشهدا (ع) و ولادت حضرت صاحب -ارواحنا له الفداء- و در ماه مبارک، نزول قرآن بر قلب مبارک پیغمبر اکرم بوده است و شرافت این سه ماه در زبان ها و در بیان ها و در عقل ها و در فکرها نمی‏گنجد.

شاید عظمت این ایام را به راحتی درک نکنیم اما وقتی روش عبادت برخی عارفان را مطالعه می کنیم و آگاه می شویم که برخی از سالکان الهی برای درک فضیلت شب قدر، تمام سال را شب زنده داری می کردند تا مبادا فضیلت شب قدر از دستشان برود، به فاصله عمیق خود با رمز و رازهای این عاشقان و دوستان خدا پی می بریم و از خود شرم می کنیم که ما چگونه عبادت و بندگی می کنیم و آنان چگونه! اما آرزو می کنیم تا خداوند چنین توفیقاتی را هم نصیب ما کند.

رهبر معظم انقلاب از دعاهای ماه رجب به عنوان دریایی از معرفت یاد کرده که علاوه بر تعلیم و تزکیه، حقایقی را به ما می آموزد که در زندگی به آن نیازمندیم.

حضرت آیت الله خامنه ای با تاکید بر مغتنم شمردن یاد خدا افزودند: ایام ماه رجب نزدیک است. دعاهای ماه رجب یک دریایی از معرفت است. در دعا فقط این نیست که انسان دل را به خدا نزدیک می‏کند؛ این هست، فراگیری هم هست. در دعا هم تعلیم است، هم تزکیه هست. دعا هم ذهن را- این دعاهای ماثور از ائمه (علیهم‏السّلام)- روشن می‏کند، حقایقی را، معارفی را به ما می‏آموزد که در زندگی به آن‏ها نیاز داریم، و هم دل را متوجه به خدا می‏کند.

بعضی از کسانی که می خواهند حقیقت این ماه های عزیز را درک کنند، قبل از شروع ماه رجب برای خود برنامه ریزی دینی می کنند و روزه را که اجر و ثواب بسیاری در ماه های رجب و شعبان دارد، سرلوحه برنامه های خود قرار می دهند.

داستان ملک داعی خود روایتی دیگر است که شنیدن آن موجب حسرت کسانی می شود که شب های ماه رجب را به راحتی سر بر بالین می گذارند و به خواب شیرین می روند.

بر اساس روایتی که از پیامبر اعظم (ص) نقل شده؛ فرشته ای در آغاز ماه رجب از شب تا سحر ندا می دهد که خوشا به حال تسبیح کنندگان و ذاکران خدا و خوشا به حال فرمانبرداران از خدا و حق تعالی می فرماید من همنشین آن کسی هستم که او همنشین من باشد و فرمانبر کسی هستم که فرمانبردار من است و آمرزنده آن کسی هستم که از من طلب بخشایش و آمرزش کند.

چقدر سخت است که از رحمت خداوند در این ماه دور و از عبادت و راز و نیاز محروم باشیم و ریسمان میان خود و رب العالمین را پاره کنیم، در حالی که خداوند فرمود: ماه رجب، ماه من و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من است. آن کسی که در این ماه مرا بخواند، من او را اجابت می کنم و هر کس از من چیزی بخواهد، به او می بخشم و هر کسی طلب هدایت از من کند، او را راهنمایی و هدایت می کنم. من ماه رجب را چونان ریسمانی بین خود و بندگانم قرار داده ام، هر کس این ریسمان را بگیرد، ‏به من می رسد.

خدایا هر سال که ماه رجب آغاز می شود به خود وعده می دهم که با اعمال و عبادت هایی که برای من قرار دادی، زندگی ام را سر و سامان دهم و حضور تو بیشتر از همه بندگان در رفتار و کارهایم نمایان شوم اما وقتی این ماه های پر فضیلت به ویژه مبارک به پایان می رسد و در نماز عید فطر حاضر دست به قنوت برمی دارم، احساس می کنم از قافله خوبان عقب افتادم و کمتر از همه توشه برای قیامت برداشته ام، هرچند تو آنقدر دارای فضل و رحمت هستی که به نسیم رحمت تو، خود را تسکین می بخشم.

هنوز دیر نیست. مفاتیح را برداریم و فضیلت های ماه رجب و اعمال این ماه الهی را مرور کنم تا شاید با آمادگی بیشتری وارد این ماه شده و بتوانیم خود را برای میهمانی ماه مبارک رمضان آماده کنیم.

دعای امام صادق (ع) در هر روز از ماه رجب که می فرماید خاب الوافدون علی غیرک... نصب العینی برای پویندگان حقیقت و جویندگان آخرت است. آری، آنان که بر غیر تو امید بستند، ناامید شدند و کسانی که به غیر از تو رو کردند، زیانکار شدند و آنان که جز به درگاه تو فرود آمدند، تباه گشته و کسانی که جز از فضل تو پوییدند، گرفتار قحطی شدند.

چقدر زیبا امام صادق (ع) تو را در این ماه وصف می کند و می فرماید: در خانه ات به روی مشتاقان باز و خیر و نیکی تو به خواستاران، عطا شده و فضل و بخششت برای خواهندگان آزاد است. عطایت برای آرزومندان مهیاست و روزی تو حتی برای کسانی که نافرمانی تو را کنند، گسترده است و بردباریت حتی در مورد آنکه به دشمنی تو برخاسته، شامل است.

یکی از نکات جالب در دعای امام صادق (ع) شیوه ای است که خداوند برای بندگان خود قرار داده است: شیوه تو نیکی به بدکاران است و راه و رسم تو، زندگی دادن به سرکشان است. خدایا پس مرا به راه یافتگان، رهبری کن و کوشش کوشایان را روزی ام کن و مرا از بی خبران دور شده از دربارت قرار مده و در روز قیامت گناهانم را بیامرز.

اعمال ماه رجب شامل اعمال مشترک، برای تمام ماه و اعمال ویژه است که مربوط به بعضی از روزهای آن است و در میان اعمال ویژه، اعمال شب و روز اول اهمیت خاصی دارد که زیارت امام حسین (ع) در شب اول ماه رجب و همچنین در روز اول باعث آمرزش گناهان می شود و در روایتی از امام صادق(ع) آمده است هر کسی امام حسین (ع) را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد.

اینک که توفیق زیارت امام حسین (ع) را در بارگاه مقدسش نداریم، از راه دور آن حضرت را زیارت کرده و از خدا بخواهیم ما را در میان دریای مغفرت و رحمت بیکران خود، مشمول بخشش و آمرزش کند تا با روحی مشتاق عبادت و تشنه راز و نیاز با معبود وارد ماه رجب کند و این ماه را مقدمه ای برای درک فضیلت شب قدر قرار دهد.

دوباره ماه رجب فرا رسید و فرصت مهیا شد تا ذکر شیرین یا من ارجوه لکل خیر را چاشنی نمازهایمان کنیم و با معتکفان کوی دوست همصدا شویم تا اعمال ام داود را در نیمه رجب زمزمه کنیم.

نسیم ماه رجب دوباره وزیدن گرفت تا هزار بار ذکر لا اله الا الله را تمرین کنیم و صدقه ای را پس از صد مرتبه استغفرالله الذی لا اله الا هو وحده لا شریک له و اتوب الیه تقدیم نیازمندان کنیم.